ÇOCUKLARDA TAKINTILI DAVRANIŞLAR

Günaydın anneler, babalar, anne babaların yokluğunu aratmamaya çalışan ablalar, teyzeler, ananneler, babanneler, öğretmenler; ruh sağlığı alanında çocuk ruhuna dokunan kıymetli uzmanlar.

Çocuklarda kaygılı, takıntılı, dediğim dedik davranışlar gözlemliyorum, ne yapsak, birine mi başvursak, geçer mi acaba, yanlış bir şey mi yaptım.... Zilyon sorunun cevabını bulmaya çalışıyor olabilirsiniz.

Pandemi ile hepimizin hayatı alt üst oldu ve bu durumdan herkes gibi çocuklar da zorluklar yaşadı. Hastalıklardan, kayıplardan, anne babalarının yaşadığı ekonomik sıkıntılardan ve olumsuz giden ilişkilerden en çok da çocuklar etkilendi. Bizler hayatı kendimize göre uyum sağlayarak düzenlesek de onlar için 'normale' dönmek pek kolay değil. Kendi dünyalarında yaşadıkları kaygı, endişe, korku, hayal kırıklığı, umutsuzluk gibi duygularla başetme adına takıntılı davranışlar gösterebilirler. Bu davranışlar aslında buz dağının görünen yüzüdür ve davranışı düzeltmek değiştirmek için altta yatan soruna odaklanmak gerekir.

NEDEN BU DAVRANIŞLARI YAPIYOR?

Stres yaratan bir çok durum olabilir çocuklar için. Bunlardan ilki aile içinde yeterli şefkati, ilgiyi göremiyor ve kendini ifade edecek bir alan bulamıyor olabilir.

'Eşyalarım düzenli olursa sevilirim'

'İstedikleri gibi davranırsam beni severler'

'Ellerimi yıkarsam temiz olurum, annem-babam- bana kızmaz'

'Kendimi güvende hissetmem için odamdaki eşyaların istediğim gibi olmadı gerek'

'Bu halıdan geçmeden 3 kere zıplar, 2 kere sekersem ve 1 kere kendi etrafımda dönersem annemle babam kavga etmez' gibi düşünceler geliştirerek hayata dair kararlar almış olabilirler.

Çocuk tarafından alınan bu karar aslında iç huzursuzluğu gidermek ve ailesi tarafından kabul görmek için başvurduğu yollardır. Bir nevi başetme becerilerini sağlıklı olmayan yollarla bulmaya çalıştığını görürüz. Bazı çocuklar yetişkinlikte de benzer örüntülerle hayatlarına devam etmeye çalışırlar ve yardım almak için gittikleri psikiyatrist tarafından OKB (Obsesif Kompülsif Bozukluk) teşhisi konulur.

Çocuk yaşadığı aile ortamında koşulsuz sevginin, şefkatin olmadığını görür ve hisseder. Anne Baba 'biz çocuğumuzu çok severiz' diye düşünse de çocuğun ihtiyacının karşılanacağı şekilde gösterilmez.

Şiddet, kavga, gerginlik, huzursuzluk, kaygı yoğunluğu, yaşam düzeninin bozulması (bakıcı değişimi, taşınma, kardeş doğumu, boşanma, okula, kreşe başlama, aileden ayrılma vb.) ailede OKB bireylerin bulunması, anne babanın da benzer davranışlar göstermesi gibi çocuğun başa çıkmakta zorlanacağı durumların olması takıntılı davranışlara neden olabilir.

Çocuğa kural koymaya, davranışlarını düzenlemeye çalışırken korkutulduğu durumların olması: 'Polis gelsin seni götürsün, hemşire iğne yapsın, baban akşam gelsin, öcü gelir seni götürür' gibi saçma sapan sözlerle disiplin kurmaya çalışılması.

ANLADIK HOCAM DA NE YAPAYIM BEN BU ÇOCUĞA!!

Sevgi ve şefkatli yaklaşın, kendini güvende hissetmesini sağlayın,

Stres yaratan durumları düzenlemeye, değiştirmeye çalışabilirsiniz, (her durumu düzeltemeyebilirsiniz fakat çocuğa olan etkisini azaltmaya çalışın)

Hareketli olmasını sağlayın, farklı etkinlikler oluşturmaya çalışın ve sağlıklı yönlendirme yapın.

Sağlıklı model olun. Anne Baba olarak stresle başaçıkmak için sizlerde nefes egzersizi, meditasyon, el becerileri, spor, dans, sanatsal etkinliklerle uğraşarak onun da size eşlik etmesini sağlayabilirsiniz. Bu noktada model olmak oldukça önemli bir etkiye sahip o nedenle davranışlarınızı, diğer aile üyelerinin davranışlarını gözden geçirin. Takım çalışmasında destek ve ortak çalışma önemlidir.

Kardeşler arası ilişkilerde kıskançlık, şiddet, uyumsuzluk vb durumlar varsa bunun da düzenlenmesi gerekir.

Sağlıklı disiplin yollarını öğrenin. Çocukların banyoya kapatıldığı, korkutulduğu, dayak yediği, hakarete uğradığı ortamlarda sağlıklı davranışlar göstermesini beklemek çok büyük bir haksızlık. Şefkat ve sevgiyle birlikte verildiğinde disiplin sağlayabilirsiniz. Aksi İŞKENCEdir.

Çocuğun ihmal ve istismar edilmediğinden emin olun. Cinsel veya fiziksel istismara uğradığını tespit ettiyseniz en kısa sürede bir uzmandan destek alın.

Takıntılı davranışlar sevginiz ve sabrınızla azalacaktır. Sürekli davranışa odaklanırsanız, uyarırsanız, cezalandırırsanız takıntı devam edecektir. Bunu yaparsan senin annen olmam, sana yemek vermem, seni evden atarım, ellerini kırarım gibi sözleri söylemek bunları davranışa dökmek kadar etkilidir. Bu nedenle davranışı görmezden gelmeniz, diğer alanlarda stresi azaltmanız daha etkili olacaktır.

Çocuğun kendisini ifade edeceği ortamlar yaratın. Hareketle, resimlerle, oyunlarla ve hikayelerle çocuklar kendilerini anlatırlar. Oyun çocuklar için rahatlama aracıdır. Aynı zamanda @tubitakkitaplar tarafından yayınlanan Bay Endişe kitabında çocuğun benzer durumlarda farklı başaçıkma yollarını görmesi ve yalnız olmadığını hissetmesi adına önemli bir araç olabilir.

YAPMADIĞIM ŞEY KALMADI HALA DEVAM EDİYOR!

Herşeyi denediğinizi fakat etkili olmadığını düşünüyorsanız

Okulunda bulunan psikolojik danışman görüşün. Sonuç hala alamadıysanız mutlaka psikiyatriste, çocuk psikoloğuna, psikolojik danışmana başvurun.

Psikolojik destek aldığınız durumlarda hızlı yanıt almak yerine zamanla değişim olacağını kabul edin.

Sağlıkla, sevgiyle, şefkatle ve huzurla kalın.

Alev AKBABA

Psikolojik Danışman

Pozitif Psikoterapist